Grootmoeder-hypothese

Natuurlijke selectie is geen sprookje

Ik zie een wolf in bed met een wit-gekant kapje op. Wat heeft u grote oren!

Ik zie een appeltaart vers gebakken uit de oven komen, het deeg hier en daar teveel gerezen, goudkleurig, in ruiten, de rozijnen geweld in rum.

Of oliebollendeeg met rozijnen en sukade in een emmer op de kachel met een theedoek erover. Niet kijken, verrassing!

Ik zie de mooie gerimpelde handen van mijn oma die in haar portomonnaie-tje op zoek gaan naar een gulden. Of diezelfde handen die een trui met een ingewikkeld patroon breien, een pannenlap haken of door eindeloos kruisjes te borduren een fraai schilderijtje toveren. Met bewonderenswaardige precisie en engelengeduld.

Oma is nooit te moe om winkeltje te spelen, een kaartje te leggen, te knikkeren. Mijn oma, de moeder van mijn moeder, een echte oma!

In de evolutionaire wetenschap worden ook waarden aan een oma toegekend. Biologisch gezien zijn vrouwen na hun 45e jaar wel zo'n beetje klaar. Laat ik het iets nuanceren: om na je 45e nogmaals zwanger te worden, 9 maanden zo'n kind te dragen en er vervolgens 15 jaar voor te zorgen, dat is een -ik zou haast zeggen 'onmenselijke'- opgave en komt de overlevingskansen van de kleine niet ten goede, temeer daar de kans dat de moeder blijft leven aanzienlijk kleiner wordt. Voor vrouwen op leeftijd is het lonender om in de kleinkinderen te investeren dan in zichzelf.

Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die opgroeien in het bijzijn van de moeder van de moeder een betere overlevingskans hebben. Nu is dat in onze maatschappij niet meer zo heel relevant want bijna iedere baby overleeft, zelfs zonder bijzijn van moeders bij wijze van spreken(couveuse). Historisch gezien is het echter een feit: er gingen in de 19e eeuw bijvoorbeeld veel meer baby's dood dan nu (behalve wanneer ze opgroeiden in het bijzijn van moeders en moeders van moeders). Vrij recent is er onderzoek gedaan in Afrika, ik meen in Ghana, waar de grootmoederhypothese nog steeds van kracht blijkt te zijn: minder kindersterfte als de moeder van de moeder meehelpt in de verzorging.

Als de moeder van de vader meehelpt gaat de hypothese niet op en dat kan door natuurlijke selectie worden verklaard: de moeder van de moeder kan er zeker van zijn dat haar eigen genen doorgegeven worden aan de nazaten. De moeder van de vader moet dat maar afwachten, zij is er nooit zeker van dat de kleinkinderen ook daadwerkelijk de genen van háár zoon bezitten!